1 stycznia 2017 roku, z okazji zbliżającej się 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, Instytut Adama Mickiewicza ogłosił w Stanach Zjednoczonych konkurs na spektakl muzyczny inspirowany życiem i działalnością kompozytora. Spośród nadesłanych prac, wybrano siedem - w tym właśnie "Virtuoso" Matthew Hardy'ego. Przedstawienie w Polsce do tej pory można było oglądać w Teatrze Muzycznym w Poznaniu.
"Virtuoso" to spektakl o Paderewskim, chociaż jak powiedział PAP, przy okazji amerykańskiej premiery, twórca scenariusza, muzyki i libretta Matthew Hardy - nie jest to dokładne odwzorowanie wydarzeń z życia Paderewskiego. Hardy przedstawił życie Paderewskiego przez pryzmat jego związków z trzema kobietami - Heleną Górską, aktorką Heleną Modrzejewską oraz pianistką, księżną Heleną Bebisco. Autor powiedział PAP, że "Paderewski był w związkach z wieloma kobietami, a te trzy Heleny są połączeniem cech i historii wszystkich, z którymi był".
Paderewski i kobiety
Jego zdaniem, Paderewski nie osiągnąłby tak wielkiego sukcesu, gdyby nie kobiety. Helena Modrzejewska zainspirowała go do rozwijania kariery. Powiedziała mu, że jeśli chce być koncertującym pianistą, musi zacząć coś robić w tym kierunku teraz, bo miał już 25 lat. To ona umożliwiła mu jego pierwszy występ w Krakowie - wyjaśnił Hardy.
Kolejna Helena w spektaklu to Helena Górska - żona przyjaciela Paderewskiego - Władysława Górskiego. Małżeństwo to opiekowało się niepełnosprawnym synem Paderewskiego z pierwszego małżeństwa. Hardy w swojej sztuce nie porusza jednak tego wątku, skupia się na romansie Heleny Górskiej z Paderewskim. Po kilku latach romansu unieważniła ona swoje małżeństwo i wyszła za Paderewskiego.
Wygląd artysty miał wpływ na jego popularność
Według Hardy'ego, Paderewski wpisywał się w kanon piękna obowiązujący w jego czasach. Smukła sylwetka, blada cera, burza rudych włosów - przypomniał. Podkreślił, że wygląd artysty miał wpływ na jego popularność. Drugim czynnikiem decydującym o popularności był - według Hardy'ego - talent i ciężka praca. Paderewski miał problemy z warsztatem, ponieważ w dzieciństwie nie miał profesjonalnego nauczyciela. Hardy przypomniał, że pierwszy nauczyciel Paderewskiego nie był pianistą, a skrzypkiem, bo ojciec kompozytora nie znalazł innego nauczyciela tam gdzie mieszkali.
Sześć lat po ukończeniu warszawskiego Instytutu Muzycznego, Paderewski pojechał do Wiednia uczyć się u Teodora Leszetyckiego. Nauczyciel miał wątpliwości czy przyjąć go, ze względu na braki techniczne, które trudno byłoby nadrobić w jego wieku. I tu w spektaklu Hardy'ego znowu pomogła mu kobieta - żona Leszetyckiego, Annette Essipova, wstawiła się za Paderewskim. W rzeczywistości Leszetycki przyjął na naukę Paderewskiego, a ten wdał się w romans z żoną swojego profesora. Leszetycki, chcąc się pozbyć kochanka żony, załatwił mu posadę nauczyciela w konserwatorium w Strasburgu.
Hardy opowiadał, że kiedy czytał listy niektórych kobiet Paderewskiego zdumiało go, że choć wiedziały one o jego licznych romansach, nie czuły się pokrzywdzone ani zazdrosne. Były wdzięczne za spędzony z nim czas.
W "Virtuoso" przedstawiona jest też stała miłość w życiu Paderewskiego - miłość do ojczyzny. Jest obecna nie tylko w warstwie fabularnej, ale także w kompozycjach Hardy'ego zaaranżowanych przez Andrew Foxa. "Dodałem polskie kompozycje, starałem się wpleść jak najwięcej muzyki Chopina i Paderewskiego do tego spektaklu. Dla widzów, którzy słuchają muzyki klasycznej będzie wiele niespodzianek" - mówił Hardy. Tekst ostatniej piosenki nawiązuje do jednego z przemówień Paderewskiego.
Scenariusz, muzyka i słowa - Matthew Hardy. Tłumaczenie - Lesław Haliński (libretto), Przemysław Kieliszewski (teksty piosenek). Współpraca - Brian Kite. Orkiestracja i aranżacje wokalne - Andrew Fox. Reżyseria - Jerzy Jan Połoński. Choreografia - Paulina Andrzejewska-Damięcka. Kierownictwo muzyczne - Radosław Mateja. Scenografię zaprojektował Mariusz Napierała, a kostiumy - Agata Uchman.
W postać głównego bohatera – Ignacego Jana Paderewskiego – wcielają się Janusz Kruciński oraz Marcin Januszkiewicz. W obsadzie znaleźli się także, m.in.: Anna Lasota (Helena Górska / Paderewska), Barbara Melzer (Helena Modrzejewska), Katarzyna Tapek (Helena Bibesco), Radosław Elis i Jarosław Patycki (Władysław Górski / Józef Piłsudski).
Pokaz gościnny na Scenie im. Gustawa Holoubka Teatru Dramatycznego w Warszawie odbył się w piątek, kolejne przedstawienia w sobotę i niedzielę.