Fado przyciąga do Portugalii - podróż szlakiem nostalgicznej melodii

Uważana za kolebkę fado Lizbona oferuje dziś wiele rozmaitych szlaków turystycznych. Jedne biegną śladami pomników i zabytkowych kościołów, a jeszcze inne tropem wyjątkowych restauracji. W wielu z nich, zwanych casas de fado, można usłyszeć tę powstałą w XIX w. muzykę robotniczych dzielnic stolicy.

Występująca na żywo w restauracjach lizbońska śpiewaczka Lenita Gentil przyznaje, że restauracje z fado na żywo mają zazwyczaj najwięcej zagranicznych turystów. "W portugalskiej stolicy jest niewiele miejsc przybliżających do lokalnej kultury w taki sposób, jak bezpośredni kontakt z jej tradycyjną muzyką" - powiedziała Gentil.

Dla artystów takich jak Gentil recitale w ciasnych restauracjach Lizbony to także doskonała okazja do sprzedawania płyt z pominięciem sklepów muzycznych. W trakcie koncertu jeden z pracowników lokalu krąży zwykle wśród stolików z "upominkiem z niezapomnianej kolacji".

Fado, gatunek muzyczny charakteryzujący się melancholijnymi tekstami, mówiącymi głównie o przeznaczeniu, nieszczęśliwej miłości i towarzyszącym jej smutku, wykonywany jest przez wokalistkę lub wokalistę przy akompaniamencie dwóch gitar.

"Za najsłynniejszą, a zarazem najlepszą śpiewaczkę tego gatunku wciąż uznawana jest Amalia Rodrigues, okrzyknięta przed laty +królową fado+” - dodaje Gentil, która w swoim repertuarze ma kilka utworów tej zmarłej w 1999 r. gwiazdy.

Najwięcej placówek gastronomicznych z koncertami fado działa w starych stołecznych dzielnicach, głównie w Alfamie oraz Bairro Alto. Oferta obejmująca występy artystów przed gośćmi znacznie podnosi wpływy takich lokali.

Lizboński ekspert gastronomiczny Miguel Pinto przyznaje, że nie tylko stolica, ale niemal każde większe portugalskie miasto ma lokal, w którym wykonywane jest fado. Potwierdza, że wpisanie tej muzyki w 2011 r. na listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości UNESCO przysporzyło temu gatunkowi dodatkowych fanów.

"Skorzystali na tym również właściciele lokali, w których śpiewane jest fado. Oferowanie tej muzyki w restauracji znacząco podnosi bowiem ceny rachunków, za które turyści są skłonni zapłacić. O ile w standardowym lokalu bez fado średni koszt rachunku za dwie osoby wynosi około 25 euro, to w lokalu z fado co najmniej dwa razy tyle" - powiedział PAP Pinto.

Ekspert przypomniał, że koncerty w portugalskich lokalach z fado zaczynają się z reguły dosyć późno, zwykle po godz. 21. "Obok profesjonalistów występują czasem amatorzy, wykonujący spontaniczne fado vadio" - dodał Pinto.

W obleganej przez turystów Portugalii popularnością cieszy się też szlak oprowadzający po miejscach związanych z fado. Pierwsze wycieczki ruszyły tam w 2015 r.

Najbardziej znane miejsca związane z fado i jego czołowymi artystami odwiedzić można zarówno pieszo, jak również popularną szczególnie w Lizbonie motorikszą. Na szlaku znajdują się także restauracje, w których każdego wieczora wykonawcy tej tradycyjnej portugalskiej muzyki śpiewają na żywo.

Ważnym miejscem na stołecznej mapie fado jest Cineteatro Gymnasio, gdzie codziennie z wyjątkiem niedzieli można posłuchać muzyki w ramach koncertu organizowanego przy Rua da Misericordia. Blisko godzinnego spektaklu muzycznego "Fado in Chiado" można wysłuchać za około 20 euro.

Tymczasem bilety na wycieczkę śladami fado można wykupić za 60 euro. Szlak wiedzie z dzielnicy Belem, gdzie znajduje się monumentalny klasztor hieronimitów. Następnie wzdłuż rzeki Tag zwiedzający kierują się ku historycznemu centrum Lizbony, przechodząc przez Bairro Alto i Alfamę.

Ważnym miejscem związanym z fado jest w Lizbonie poświęcone mu muzeum. Można w nim nie tylko dowiedzieć się o historii fado, ale też posłuchać muzyki i zobaczyć pamiątki po wielu artystach, w tym szczególnie po Amalii Rodrigues.

Fado coraz częściej zaczyna być obecne na ulicach. Od kilku lat władze Lizbony organizują musical na świeżym powietrzu, w którym występują wykonawcy tego gatunku. Pierwsza taka inicjatywa odbyła się przed trzema laty na ulicach lizbońskiej starówki.

Nostalgiczna portugalska muzyka od kilku lat inspiruje także przedstawicieli nowoczesnej sztuki ulicznej. W Lizbonie jest już kilka dużych nawiązujących do fado murali. Autorem jednego z najbardziej znanych malowideł jest tworzący pod pseudonimem Vhils grafficiarz i rzeźbiarz Alexandre Farto. W związanej z fado Alfamie wykonał on z kostki brukowej motyw przedstawiający niezapomnianą Amalię Rodrigues.

Z Lizbony Marcin Zatyka/PAP